tien tips: hoe lees ik een versroman

Ik schrijf blogs over een nieuw genre binnen de Nederlandse literatuur/lectuur/...: versroman.

Een versroman laat zich niet beschrijven. Je moet het ondergaan.
Enkele kenmerken:

Korte zinnen; meer weglaten dan toevoegen; filmisch; directheid; beschrijvend;...
Mijn laatste versroman is 'af'.

een tip tien voor (proef)lezers.

1. sluit je af voor prikkels
2. open je voor prikkels die je tussen de regels door zult vinden
3. zoek niet naar de werkelijkheden, aangezien ze zijn opgebouwd uit verschillende waarheden
4. vreemd vinden mag, moet zelfs
5. herlezen van bladzijden zal vaker voorkomen dan je denkt zonder dat de vaart er uit gaat
6. woorden die je niet begrijpt staan er, bij nadere bestudering, helemaal niet
7. hou de tekst dicht bij jezelf
8. balanceer tussen geloof en ongeloof
9. lees het in 1 keer uit
10. vergeet 1 tot en met 9 en geniet gewoon.

Lezen is niet meer dan kijken, zien en ondergaan!

Jelte

In mijn volgende blog ga ik op zoek naar proeflezers in de wetenschap dat er op dit moment een voorproeflezer aan het lezen is. (spannend)
Tegelijkertijd ben ik op zoek naar een goede naam voor 'het genre versroman/ verse novel. Suggesties zijn welkom.

Ik volg de grens van mijn gedachten

zonder dat ik weet waar hij eindigt

of begint.
Er zijn herinneringen aan herinneringen

maar de beelden krijg ik er niet bij.
Ik zie schaduwen van mensen

maar zelf zie ik ze niet.
Ik voel de warmte van de zon

en de wind blaast in een zelfde ritme.
Dat kan niet.
de wind moet zo nu en dan gaan liggen

aan de rand van mijn gedachten.

Daarna moet ze langzaam maar zeker opsteken

om de gedachten aan herinneringen

in te vullen.
Ik pak een potlood

gevuld met de pastelblauwe kleur van de ballon

en probeer de herinnering in te kleuren

net zoals ik met een stukje gum

de schaduwen lichter probeer te maken.
ik wil zien wie er staat

wil weten van de herinneringen.
Met potlood en gum

loop ik langs mijn eigen grens

op zoek naar werkelijkheden.

Onderhuids

Ik ga onder je huid zitten.

De versroman. Zo overal om je heen dat het onder je huid zit.
Een paar weken geleden plaatste ik mijn eerste blog over het genre ‘versroman’.
Ik kreeg van lezers terug dat ze het genre niet kenden.
Dat was juist de reden om er over te schrijven.

Waarom? Omdat ik het geweldig vind om versromans te lezen. Maar vooral om ze te schrijven.

Onbekend bij velen dus. Mijn missie is om van onbekend bekend te maken.

En daarbij is de vraag gerechtvaardigd of het versroman genre wel zo onbekend is.

Mijn antwoord: Nee.

Iedereen kent versromans.
De popmuziek zit er vol mee: kleine verhalen, op muziek gezet.
Het meest treffende voorbeeld daarvan is het volgende lied. Zonder refrein, met korte, associatieve zinnen die beelden oproepen zonder dat ze benoemd worden. Dat zou een vers uit een versroman kunnen zijn. Sterker nog: het is al bijna een versroman.

Mijn stelling derhalve:
Versroman! Zo overal om je heen dat het al die tijd al onder je huid zit.

Mijn missie: zichtbaar maken!

Jelte

Abel - onderweg

Ik doe de deur dicht 
straten lijken te huilen 
wolken lijken te vluchten 

Ik stap de bus in 
mensen lijken te kijken 
maar ik wil ze ontwijken 
voordat ze mij zien 

Het is allang verleden tijd 
dat je mijn verjaardag niet vergat 
je onvoorwaardelijk koos voor mij 

Ik zie de velden 
langs mij heen gaan huizen 
het is stil achter de ruiten 
je kan mij zien 

In blauw verlichte treinen 
je hart is zo dicht bij me 
maar het klopt niet 

Het is allang verleden tijd 
je zwarte haren en je lach 
dat je hele wereld voor mij was 
er zit een veel te diep in mij 

dat ik mocht delen wat jij had 
je door me haren ging en zei: 

je kent mijn stem niet 
wie ik ben is wat je nu ziet 
wil je dansen met illusies, in gedachte 

ben je verder dan het heden 
wil je terug naar je verleden 
zegt je dat iets 

Het is allang verleden tijd 
rode wijn op het terras 
dat je hele wereld voor mij was 
er zit een veel te diep in mij 

Maar ik vergat hoe jij me zag 
dat ik zo anders ben dan jij 

Ik loop de straat in 
maar het zal me nooit verwarmen 
omdat het mij niet kan omarmen 
wie zou mij zien 

Het liefst zou ik willen schreeuwen 
ik zou oneindig willen schreeuwen 
maar het gaat niet 

Jij bent niet alleen van mij 
kan de wereld laten zien 
dat het zo beter is misschien 
het is allang verleden tijd 

Dat ik vergat hoe jij me zag 
en ik zo anders ben dan jij 

Bovenstaande vers(roman) is natuurlijk ook te zien:

http://www.youtube.com/watch?v=-WNo6YdN8u0

Eerdere blogs over dit onderwerp:
1 http://leesrijk.blogspot.com/2012/01/verse-novel-onleesbaar.html

2 http://leesrijk.blogspot.com/2012/01/eigenwijze-schrijfnerd-is-er-klaar-mee.html
3 http://leesrijk.blogspot.com/2012/01/verse-novel-wordt-trending-topic.html
4 http://leesrijk.blogspot.com/2012/01/ik-draaf-door.html

Ik draaf door

Het versroman.

Ik heb nu al zes tweeps die blijk hebben gegeven van een goede smaak. Ze 'hebben wel wat' met het genre 'versroman'. 
Ze delen mijn voorliefde voor de korte, liedtekstachtige stukjes die samen een verhaal vertellen. Een verhaal dat je zelf tussen de associatieve taaluitingen door mag lezen. Korte zinnen. Eenvoudige zinnen. 

Ik ga de liefhebbers van het versroman verzamelen. Misschien wel samenbrengen om te discussiëren over de schoonheid van het genre. Of om ze een workshop aan te bieden over het maken van een versroman. Ik laat ze tussen mijn regels doorlezen, neem ze mee in mijn hoofd, voer ze gedachtekronkels. Ik laat ze kennis maken met het werk van mede versromanschrijvers. Ik laat ze door woorden gevonden worden zonder dat ze hoeven zoeken, laat ze schijnbaar simpele zinnen verknippen en weer aan elkaar plakken. Ik laat ze zelf experimenteren met woorden die...

Oh, wacht even. Ik draaf door (een fout die schrijvers wel vaker maken).

Even pas op de plaats.

Zes tweeps. Zes liefhebbers. Ik probeer eerst meer potentiële liefhebbers te bereiken.
Mocht onderstaande 'vers' (en/of de 'verzen' die ik bij de vorige vier blogs over dit onderwerp schreef) je aanspreken, meld je dan aan als liefhebber (door #versromanvolger toe te voegen aan je tweet aan mij).
Mocht je bij de 'verzen' geen gevoel hebben maar ken je iemand waarvan je denkt dat hij/zij het wel heeft... stuur dan een link naar dit blog door. (alstjeblieft).

Tot slot nog een vers.

Jelte  

‘Maar hoe weet ik

of jouw verhaal klopt?’

‘Dat weet je niet,

nooit.

Daar zul je zelf

achter moeten komen.

Dat is nu leven.

Altijd op zoek

en misschien

nooit vinden.

Dat is ouder worden.

Waarheden zoeken

in het stof

aan de kant

van de weg

maar nooit weten

of het halve leugens

zwarte waarheden

of mooie verhalen zijn

die je te horen krijgt.’

©Jelte van der Kooi

70.000 lezers voor mijn versroman

Mijn versnovels / versromans worden een leeshit.
Tenminste, als ik afga op ‘het getal’.
Ga maar na.
Ik heb 466 volgers in mijn tijdlijn. Ik rond het even af op 500.
Van (tot nu toe) 5 van die tijdlijners heb ik positieve reacties gehad op ‘het genre verseroman’.

Vier van die 5 vinden de ‘verzen’ die ik in mijn blogs zet fijn om te lezen (‘nachtgedachten’; ‘het inspireert me meteen’)

Hoeveel lezers zijn er in Nederland die geregeld iets lezen?
7 miljoen?

5 van de 500 vertalen naar 7 miljoen: 70.000 lezers die het genre ‘verseroman’ willen lezen.

70.000!
Wat een enorm aantal. (ik kan er natuurlijk een of twee naast zitten) ;-)
Wat ik nu moet doen is die 70.000 bereiken.
Hoe moeilijk kan dat zijn?

Ik ga er voor.
En mocht je tips hebben (ook al behoor je niet tot de potentiële liefhebber van het genre) dan lees ik ze graag.

Alvast bedankt.

Jelte.

Oh ja, nog even een voorproefje. Een pagina uit mijn laatste versroman.

Je mag in mijn hoofd kijken.
Het waait er onafgebroken.

Geluidloos maar krachtig.

Lees, terwijl je kijkt,
de woorden

die je zelf met je vingers schreef
op de wanden die er niet zijn.
Je mag ze lezen zoals ze er staan.

Je mag er een betekenis aan geven

een verbinding met jouw werkelijkheid.

Weet ook dat het een waarheid is

die je er zelf uit haalt.

Daar hoef ik niets voor te doen.

Ik vertrouw het je toe

om een waarheid te vinden

die dicht bij

mijn woorden -

mijn werkelijkheid ligt.

De wind danst stormachtig

en ik sta stil.

Om me heen

beweegt een wereld

omdat de aarde draait.

De wind danst in cirkels.
Ik probeer mijn hand

door een cirkel te steken

en verbreek daarmee

mijn stil zijn.

De wind danst niet meer.

Ik heb de dans overgenomen

doordat ik mijn hand uit stak

en een cirkel heb doorbroken

zoals ik verwacht dat jij
het waaien in mijn hoofd
laat stoppen
als je binnen mijn cirkel
in het oog van mijn storm komt.

 © Jelte van der Kooi

Eerdere blogs over dit onderwerp:
1 http://leesrijk.blogspot.com/2012/01/verse-novel-onleesbaar.html

2 http://leesrijk.blogspot.com/2012/01/eigenwijze-schrijfnerd-is-er-klaar-mee.html
3 http://leesrijk.blogspot.com/2012/01/verse-novel-wordt-trending-topic.html

Verse novel wordt trending topic

Verse novel
of
Hoe een genre trending topic gaat worden.

Verse novel dus.
Zo wordt het genoemd.
Niet door mij. Of toch wel. Bij gebrek aan een goed Nederlands woord.

Tot vandaag. Ik vond een recensie van Bas Maliepaard (24 maart 2007, Trouw) over de verse novel ‘Aan de rivier’ van Stephen Herrick, waarin hij (Bas Maliepaard) op een perfecte manier onder woorden brengt wat, in mijn ogen, een verse novel is.

De woorden van Bas Maliepaard
http://www.basmaliepaard.nl/publicaties/trouw-recensie/aan-de-rivier :
‘Je zou 'Aan de rivier' een moderne versroman voor jongeren kunnen noemen of gewoon een jeugdboek opgebouwd uit gedichten. De Australische auteur Steven Herrick is pionier op het gebied van de 'verse novel' voor pubers. In dat genre wordt de vertelkracht van een lang (coming-of-age) verhaal gecombineerd met de beeldrijke taal en het compacte, scenische karakter van poëzie.

Het resultaat is bijzonder, maar zal vooral geoefende lezers bekoren, want de fragmentarische vorm maakt het moeilijk om je door het verhaal te laten meeslepen. Om het in een wat curieus beeld te vatten: 'Aan de rivier' leest als een fotoalbum. De verzen zijn grotendeels losstaande momentopnamen: korte, afgeronde scènes, die door het poëtische taalgebruik en de minutieuze sfeerbeschrijvingen direct kleurrijke beelden oproepen. Net als in een fotoalbum moet de lezer naar aanleiding van die losse beelden zélf een doorlopend verhaal construeren.’

Tot zover de woorden van Bas.

Woorden die blijven hangen:
‘Versroman’

‘Een fotoalbum’
‘kleurrijke beelden’

Die woorden zocht ik.
Zo wil ik schrijven. Dat is waar ik denk dat lezers op zitten te wachten.

En ik heb de jury van de gouden griffel van 2011 achter me staan. Zij gaf de gouden griffel aan Simon van der Geest, voor zijn versboek/ versroman ‘Dissus’

Op de site van zijn uitgever http://www.queridokinderenjeugdboeken.nl/web/Boek/9789045110820_Dissus.htm
staat het volgende fragment:

Wacht maar 
In mijn kop 
groeit een plan 
broeit een plan 
mijn wraak is zoet 
en zwart als drop

De afgelopen jaren schreef ik een drietal versromans.
Het wordt tijd om ze aan de wereld te geven omdat ik hoop dat er meer schrijvers/lezers zich gaan verdiepen in het schrijven/ lezen van deze fantastische manier van spelen met woorden. En dat deze schrijvers/ lezers (m/v) zich gaan bekwamen in het schrijven van versromans.

Wie pakt de handschoen op, wie durft?



Tot slot een pagina uit mijn laatste versroman:

Het onweer echoot na

in mijn hoofd.

De echo wil niets zeggen.

Daarom zie ik niets meer
dan alleen bliksemflitsen.

Ze brengen geuren

die door elkaar lopen.

Geen pannenkoeken deze keer.

Het is een geur

die ik gisteren ook rook

en eergisteren.

Hier, bij het water

van mijn sloot.

Maar waar geuren herinneringen brengen

geven deze geuren me alleen

herinneringen aan de dagen

die net zijn verlopen.
Ik wil mijn voorhoofd fronsen

zoals papa dat altijd doet

om mezelf te laten zien

dat ik de geur niet thuis kan brengen.
Het onweer echoot na.
Ik kan niet denken
aan wat ik wil weten.
Zo weet ik niet
waar ik aan wil denken.
Ik raak de geur
met het puntje van mijn tong.
Daar blijft het liggen

zonder dat het me vertelt

wat ik wil benoemen.

Herinneringen komen boven

aan de dagen

die vervlogen zijn,

weggewaaid

met het ginnegappen
op de vleugelslagen
van de ganzen.

Mijn eerdere blogs over dit onderwerp:

http://leesrijk.blogspot.com/2012/01/verse-novel-onleesbaar.html

http://leesrijk.blogspot.com/2012/01/eigenwijze-schrijfnerd-is-er-klaar-mee.html

Eigenwijze schrijfnerd is er klaar mee/ voor.

Eigenwijze schrijfnerd is er klaar mee/voor.

Ronald Giphart besteedde er vanmorgen, in de Volkskrant, nog maar eens wat woorden aan.

‘Schrijver’ heet de column. Zeer lezenswaardig, vooral voor een nerd zoals ik.
Schrijfnerd, wel te verstaan:  'Zij die schrijven in de bijna aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid dat hun schrijfsels niet veel verder komen dan een handjevol bekenden…' 
Meneer Giphart bracht naar voren hoe moeilijk het is om je boek uitgegeven te krijgen.
Dus…

Zit ik hier met mijn goede verstand.
Net een verse novel geschreven. Een boek in de vorm van een poëtisch verhaal. Of een poëtisch verhaal. Of een verhaal met ultra korte zinnen. Een literaarheidje, zogezegd, niet passend in een bestaand, lees ‘door het grote publiek aanvaard genre.’

En toch:
‘Waar je als lezer bij een gewoon verhaal nog wel eens aan de oppervlakte kunt blijven zit je hier iemand meteen onder z'n huid.’ (aldus de geweldige reactie van Iris Boter op een bladzijde uit mijn verse novel, te lezen bij mijn vorige blog http://leesrijk.blogspot.com/2012/01/verse-novel-onleesbaar.html )

Meelezers vinden het wel wat hebben, deze (mijn) vorm van schrijven. Ze zijn verrast door de directheid, het uitgeklede verhaal, de intense manier om meegezogen te worden in een verhaal.
Grappig, de reacties. Zeker omdat er bijna geen verse novels worden uitgebracht. Er is ‘geen markt’ voor.

Maar dat was er in het begin ook niet voor paprika, de schilderijen van Rembrandt en discobowlen (om maar wat te noemen).

Geen markt. Met dat in het achterhoofd ga ik vechten tegen de bierkaai.
Dat is wat deze schrijfnerd gaat doen.
U bent getuige van het begin.
Doel: een groot publiek interesseren voor het fenomeen ‘verse novel’.
Specifiek: voor mijn verse novels ;)

U hoort van me.

Jelte

ps. nog een bladzijde uit mijn versenovel:

Ik proef bramensap

op mijn lippen.

Zacht deuken ze in.

Ik wil mijn tong

over mijn lippen laten gaan

maar het lukt niet.

Alsof mijn mond niet open kan.

Toch voelen mijn lippen

de druk van bramensap.

Ik weet het

door de geur

die bij me binnenkomt.
Keef sluit mijn ogen

met zijn zachte handen

Mijn lippen zijn op slot.

Ik wil ruiken en voelen.

Niet proeven.

Ik weet wel hoe het smaakt.
De geur is genoeg

en het zeker weten

dat een paar druppels

de groeven van mijn lippen vullen.

Keef schrijft met zijn vinger

wat woorden op mijn wang.
Ik moet mijn best doen

om te voelen

wat zijn bewegingen willen zeggen.
Zijn handschrift is onduidelijk

of ik ken het nog steeds niet goed genoeg.
Ik hoor hem lachen

weet daardoor niet

waar hij was gebleven.
‘Nog een keer’

wil ik fluisteren

maar hij zet een punt

onder een vraagteken.

Ik weet niet

of ik moet knikken

of mijn hoofd moet schudden

als antwoord op de vraag

waarvan ik niet weet

welke woorden er in opgesloten zitten.

Verse novel. Onleesbaar?

Drie jaar geleden. Harm de Jonge recenseert voor het Dagblad van het Noorden het boek ‘Aan de rivier’ van Stephen Herrick. Het is een 'verse novel' en Harm is lyrisch.
Ik koop het boek en ben verkocht. In poëtische zinnen schetst Stephen een verhaal in weinig woorden waarbij ik geoorloofd tussen de regels door mag lezen.
Dit, deze manier van schrijven, is wat ik wil, dit is wat ik kan. Ik schreef vijfentwintig jaar geleden al op deze manier en dacht dat ik de enige was.
Nee dus, ene Stephen Herrick schreef aan de andere kant van de wereld op dezelfde manier.
Nu, nadat ik drie ‘verse novels’ (vooral voor mezelf) heb geschreven, denk ik nog steeds dat ik de enige ben die in Nederland op deze manier schrijft.
Er is geen markt voor, schreef Harm de Jonge me.
Dat denk ik ook. En toch schrijf ik. Omdat ik eigenwijs ben, omdat de vorm bij me hoort, omdat ik geniet van het proces, de vorm en uiteindelijk ook, de inhoud.
Dat is schrijven. Genieten van de woorden die tijdens het ontstaan inhoud krijgen.
Voor mezelf.
Maar misschien zijn er meer schrijvers/ lezers die houden van de schrijfstijl van Stephen Herrick en daarom nieuwsgierig zijn naar mijn verhaal/ verhalen.
Ik zal actief bekijken in hoeverre het antwoord daarop een ‘ja’ is.
Daar mag je me mee helpen.
1. Door iets van Stephen Herrick te lezen (ik beveel ‘aan de rivier’ aan) en te kijken in hoeverre je wordt geraakt door vorm en inhoud. Laat me weten wat je er van vindt.
2. Door mij te laten weten of je, in februari, mijn laatste verse novel zou willen proeflezen.

Ondertussen schrap, schaaf en schrijf ik verder.

Tot later…

ps. hier onder een bladzijde uit mijn laatste verhaal.

Ik weet het.
Je gaat

uiteindelijk

ook die kamer

in mijn hoofd openen.

Dat weet ik.

Maar wil je er
asjeblieft

nog even mee wachten.

Het liefst tot het moment

dat ik zeker weet

dat ik er klaar voor ben.
Eerst moet je me laten zien

wat er nog meer is.
Ik denk

dat ik veel niet meer weet

of veel nog niet weet

Vergeten

weggestopt

opgeborgen

in die laatste kamer.

Ik weet het.

Jij hebt de sleutels

en de rust

om te kijken

te beschrijven

en te ontrafelen

waar ik een andere rust heb

dan jij

en niet

van een afstand kan kijken

naar mezelf

en wat me bezig houdt.

Dat weet ik.
Open die laatste kamer

als het tijd is

om hem te ontsluiten.

Maar nu nog niet.
Bereid me alsjeblieft rustig voor

op wat ik niet meer weet

of nog niet weet.
Ik weet:

je kunt het.

Daar vertrouw ik op.
Onvoorwaardelijk.

Toch?